Een stukje theorie

Op deze pagina is de achtergrond informatie te vinden. Deze helpt erbij om de verschillende aspecten van onze inteventie te begrijpen

De Mond

De Structuur van een tand

De tand is opgebouwd uit drie verschillende lagen. Het bovenste gedeelte heet de kroon, dit is het zichtbare gedeelte van de tand.

Daaronder komt de hals, het stuk tussen de kroon en wortel en als laatste natuurlijk de wortel, waarmee de tand vastzit in het kaakbot. Van buiten naar binnen gezien bestaat de tand uit een laag hard glazuur, daarna komt er een laag dentine, wat hard weefsel is met hierin de pulp kamer, waar het pulp met de zenuwen en bloedvaten zich bevinden.

Het onderste gedeelte van de tand wordt beschermd door een laag cement. De tand zit vast in het kaakbot, met periodontaal ligament, vezelachtig weefsel dat tegelijkertijd de tand en het bot van elkaar scheidt, maar ook aan elkaar vastmaakt.

Het glazuur vormt de bescherming tegen de zuuraanvallen van buiten af en bestaat uit hydroxylapatite, een vorm van calciumfosfaat. Wanneer er gaatjes in de tand komen wordt dit vaak niet meteen opgemerkt, aangezien het geen pijn doet. Pas als het gaatje doordringt tot de pulp, waar de zenuwuiteinden zich bevinden gaat het pijn doen.

Tandplak

Er worden in de vorming van die plaque verschillende fases onderscheiden. In de associatiefase, die al direct na het poetsen begint, vormt zich het eerste laagje, de pellicle, die zorgt voor een oppervlakte waar de bacteriën aan kunnen blijven hangen. Vervolgens begint de adhesie fase, enkele uren na het poetsen, waarin de eerste bacteriën ook daadwerkelijk aan het pellicle blijven hangen. Wanneer dit gebeurd is begint de proliferatiefase.

De bacteriën beginnen zich te verspreiden door de mond en vermenigvuldigen zich. Na het verspreiden worden er microkolonies gevormd. In het stadium van de biofilm formatie gaan de verschillende microkolonies op een complexe manier met elkaar samenwerken. Het laatste stadium is de groei of maturatiefase waarin het biofilm zijn eigen metabolische routes vormt. De meest voorkomende bacteriën in de mond zijn de Streptococcus mutans en de Porphyromonas gingivalis.

De vorming van plaque is niet te voorkomen. Wel is het belangrijk om minimaal één keer per dag de plaque te verwijderen door middel van poetsen. Bij voorkeur met een tandpasta met fluoride. Dit zorgt namelijk voor een heropbouw van het glazuur. Het te lang laten zitten van de plaque kan ervoor zorgen dat de enzymen die de bacteriën afscheiden ontstekingen veroorzaken aan het tandvlees, die te herkennen zijn door roodheid, warmte, opgezwollen tandvlees en pijn. Ook kan hierdoor een slechte adem (halitosis) voorkomen. Wanneer er dan niets aan wordt gedaan kan er periodontitis (ook wel parodontitis) komen.

Tandenpoetsen

Tandenpoetsen wordt gedaan om de mond en het gebit gezond te houden en gaatjes en tandvleesontstekingen te voorkomen. Tandenpoetsen heeft als doel om voedselresten, tandplak, en vlekken van bijvoorbeeld wijn, koffie of nicotine te verwijderen. Heel veel gebitsproblemen ontstaan doordat er langer dan 24 uur tandplak aanwezig is. Daarom wordt er door tandartsen en mondhygiënisten ook geadviseerd twee keer per dag de tanden te poetsen.

Fluoride

Natrium fluoride (NAF) is een chemische binding met medische applicaties. Als medicijn wordt het voornamelijk gebruikt tegen tandbederf bij kinderen ouder dan 6 maanden. De zouten van fluoride worden in mondwaterspoelingen, tandpasta’s of soms zelfs in eten verwerkt met als doel om de tanden te versterken en beschermen. Fluoride werkt doordat het tegen het glazuur aan komen te liggen en hierdoor wordt het oppervlakte beschermd. Door dit oppervlak hebben bacteriën meer moeite met het blijven plakken en zal de fluoride als een beschermlaag dienen wanneer deze wel blijven zitten en hun schadelijke afvalstoffen lozen. Fluoride wordt alleen maar in lage concentraties gebruikt voor volksgezondheidstoepassingen.

Per 19 Januari 2009 is er een waarschuwingstekst verplicht op tandpasta’s die fluoride bevatten. In deze waarschuwing staat dat kinderen tot en met 6 jaar niet meer tandpasta dan de grootte van een erwt mogen gebruiken wanneer er in deze tandpasta fluoride aanwezig is. Wanneer er grote hoeveelheden fluoride in het lichaam gebracht worden kunnen er acute ziekteverschijnselen optreden.

Mondwater

De mond spoelen met mondwater wordt gedaan als aanvulling naast het dagelijks poetsen van de tanden. Het kan ook als vervanging gebruikt worden wanneer er een wond in de mond zit en er niet gepoetst kan worden. Er zijn verschillende soorten mondwater. Zo is er een salinemondspoelmiddel en een fluoridemondspoelmiddel. De salinemondspoelmiddelen bevatten een zoutoplossing, waar de fluoridemondspoelmiddelen fluoride bevatten. Ook is er nog een verschil tussen mondspoelmiddelen met en zonder alcohol. Mondspoelmiddelen die geen alcohol bevatten krijgen de voorkeur, omdat alcohol de mond uitdroogt. Dit kan de vorming van plaque en slechte adem stimuleren omdat het de slijmvliezen uitdroogt. Ook werkt alcohol in combinatie met zure dranken samen waardoor het schadelijker is voor je tanden doordat er tanderosie ontstaat.

Yakult

Yakult is een bedrijf dat in 1955 is opgericht. Hiervoor produceerde het al 20 jaar lang het gefermenteerde melkdrankje dat de Lactobacillus casei van de stam Shirota bevat. Deze bacterie is vernoemd naar de persoon Minora Shirota, die onderzoek deed naar bacteriën en darmflora. Per 100 ml bevat Yakult 10 miljard van deze bacteriën die levend in de darmen aan komen, verdere ingrediënten zijn water, magere melk, glucose-fructosestroop, suiker, maltodextrine en aroma.

De onderzochte bacteriën

Een mond die niet goed verzorgd wordt kan veel problemen veroorzaken. De zuuraanvallen van onder andere frisdrank, snoep en zoetigheden, maar ook fruit en sapjes kunnen het glazuur van de tand afbreken en gaatjes veroorzaken. Ook verschillende bacteriën kunnen voor veel problemen zorgen. De bacterie zelf eet dan niet de tand op, maar diens afvalstoffen breken het hydroxylapatite aan in het glazuur en dentine wat op zijn beurt weer cariës kan veroorzaken. Bacteriën nestelen zich graag in een voedingsrijke bodem, bijvoorbeeld de plaque op onze tanden.

Porphyromonas gingivalis

De P. gingivalis is een Gram-negatieve bacterie met een staafvorm, die vaak in grote aantallen gevonden wordt bij tandvleesontsteking (paradontitis). De bacterie is obligaat anaeroob en kan dus niet overleven in de aanwezigheid van zuurstof. De bacterie produceert enzymen en toxines die zorgen voor weefselafbraak en hierdoor dus voor tandvleesontsteking.

Streptococcus mutans

De S. mutans is een facultatief anaerobe en Gram-positieve kokvormige bacterie. Deze kan dus met en zonder zuurstof groeien. De bacterie is veelvoorkomende bij tandbederf, doordat de bacterie zuurvormend is (acidogeen). Dit wil zeggen dat S. mutans in staat is om verschillende suikers om te zetten in melkzuur. Verder kan deze bacterie sucrose ook gebruiken om een polysaccharide te maken die ervoor zorgt dat de bacterie makkelijk plaque vormt.

Lactobacillus casei

De L. casei is een Gram-positieve, staafvormige, niet-sporenvormende bacterie, die facultatief anaëroob of microaërofiel (met weinig zuurstof) groeit. L.casei Shirota is een bacterie die behoort tot de probiotica. Dit zijn bacteriën die nuttig werk doen in de darmen. Er is aangetoond is dat de bacterie in Yakult levend de darmen bereikt en een trage stoelgang verbetert. Bij onze interventie wordt er gekeken of deze bacterie ook in de mond een positieve werking heeft.